ترکیه و ارمنستان متعهد شدند بدون هیچ پیش‌شرطی عادی‌سازی روابط را دنبال کنند
ترکیه و ارمنستان در ششمین دور مذاکرات خود، به عنوان نمایندگان ویژه روند عادی‌سازی، بر عزم خود برای عادی‌سازی روابط بدون پیش‌شرط تأکید کردند و توافق کردند که روند بازگشایی گذرگاه‌های مرزی بین دو همسایه را تسریع کنند.
اندیشکده زاویه: در جریان این دیدار که در ایروان، پایتخت ارمنستان برگزار شد، سردار کیلیچ، فرستاده ویژه ترکیه و روبن روبینیان، همتای ارمنی او، موضوعات مورد توافق در مذاکرات قبلی خود را که با هدف پیشبرد روند عادی‌سازی کامل روابط بین دو کشور انجام شده بود، تأیید کردند.
آن‌ها در مورد اجرای توافق‌نامه گذرگاه‌های مرزی که در جلسه‌ای در ژوئیه ۲۰۲۲ حاصل شده بود، تبادل نظر کردند.
آن‌ها همچنین تصمیم گرفتند که مقامات مربوطه در هر دو کشور کارهای فنی لازم را برای بازسازی و فعال‌سازی مجدد راه‌آهن قارص – گیومری و خط اتصال برق انجام دهند.
آن‌ها همچنین توافق کردند که همکاری در زمینه‌های فرهنگی و دانشگاهی، به ویژه با ایجاد فرصت‌های بورسیه تحصیلی برای دانشجویان تحصیلات عالی و از طریق مرمت مشترک پل تاریخی جاده ابریشم (آنی)، را تقویت کنند.
علاوه بر این، کیلیچ و روبینیان به تفاهمی برای انجام کارهای لازم جهت فراهم کردن امکان راه‌اندازی پروازهای سایر خطوط هوایی علاقه‌مند به مقاصد مختلف از تابستان آینده دست یافتند و بدین ترتیب سفرهای هوایی و تعداد پروازها بین کشورهای همسایه افزایش یافت.
ترکیه و ارمنستان در سال‌های اخیر پنج دور مذاکرات عادی‌سازی روابط برگزار کرده‌اند و به دنبال احیای روابط دیپلماتیک و بازگشایی مرزهایی هستند که از اوایل دهه 1990 بسته شده بودند.
دو کشور تاریخ پیچیده‌ای دارند. ارمنستان مدت‌هاست که ترکیه یا به عبارت بهتر، امپراتوری عثمانی را به ارتکاب «نسل‌کشی» علیه جمعیت ارمنی این کشور در طول جنگ جهانی اول متهم می‌کند. ترکیه بارها این ادعاها را رد کرده است، اگرچه به تعداد بالای مرگ و میر در میان ارمنی‌ها به دلیل حوادث و بیماری‌های پراکنده اذعان کرده است.
مرزها از سال ۱۹۹۳ و پس از اشغال غیرقانونی خاک آذربایجان توسط ارمنستان، یعنی قره باغ، بسته مانده‌اند. پس از جنگ قره باغ در سال ۲۰۲۰، روابط دو کشور رو به بهبود گذاشت و هر دو طرف نمایندگان ویژه‌ای را برای پیگیری مذاکرات عادی‌سازی روابط و مذاکره در مورد بازگشایی مرز زمینی خود منصوب کردند. تاکنون، توافقات محدودی به شهروندان و دیپلمات‌های کشورهای ثالث اجازه عبور داده است، اما بازگشایی کامل همچنان دور از دسترس است.
علی‌رغم موانع، نشانه‌هایی از همکاری دیده شده است. گذرگاه مرزی مارگارا در سال‌های اخیر دو بار برای اهداف بشردوستانه مورد استفاده قرار گرفته است: در فوریه ۲۰۲۳ برای تحویل کامیون‌های کمک‌های ارمنستان پس از زلزله ویرانگر در جنوب شرقی ترکیه، و در مارس ۲۰۲۴ برای ارسال کمک‌های بشردوستانه به سوریه از طریق ترکیه. ارمنستان همچنین این گذرگاه را با پیش‌بینی استفاده‌های آینده ارتقا داده است.
