ترکیه حمله اسرائیل به قطر را چگونه می‌بیند؟
حمله هوایی اسرائیل به دفتر رهبری حماس در دوحه در روز روشن این هفته، خلیج فارس را به لرزه درآورد و هشدارهای ترکیه در مورد آمادگی تل آویو برای نادیده گرفتن خطوط قرمز تعیین شده را تأیید کرد.
راغب سویلو
اندیشکده زاویه: حمله هوایی اسرائیل به دفتر رهبری حماس در دوحه در روز روشن این هفته، خلیج فارس را به لرزه درآورد و هشدارهای ترکیه در مورد آمادگی تل آویو برای نادیده گرفتن خطوط قرمز تعیین شده را تأیید کرد.
ماه‌هاست که هاکان فیدان، وزیر امور خارجه ترکیه، استدلال می‌کند که اسرائیل یک استراتژی توسعه‌طلبانه را دنبال می‌کند و به حاکمیت و قوانین بین‌المللی بی‌توجه است.
با این حال، بسیاری از کشورهای خلیج فارس تصور می‌کردند که تضمین‌های امنیتی ایالات متحده، اسرائیل را از عبور از مرزهای خاص، به ویژه در قطر که بزرگ‌ترین پایگاه نظامی واشنگتن در منطقه با حدود 30،000 سرباز در آن مستقر است، باز می‌دارد.
ترکیه، قطر را هم به عنوان یک متحد و هم به عنوان یک شریک که با همکاری نظامی و روابط سیاسی نزدیک به هم پیوند خورده‌اند، می‌بیند. رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور، به سرعت این حمله را محکوم کرد و پس از تماس تلفنی با امیر قطر، قول داد که در پاسخ به آن، «گام‌های مشترک» را هماهنگ کند.
با این حال، فراتر از ابراز همبستگی، گزینه‌های ترکیه همچنان محدود است.
آنکارا شش فروند اف-۱۶ را در یک اسکادران مشترک در دوحه نگهداری می‌کند، اما این استقرار محدود است و فاقد قابلیت‌های دفاع هوایی است. علاوه بر این، چارچوب امنیتی قطر چند لایه است و نه تنها ایالات متحده، بلکه بریتانیا و شورای همکاری خلیج فارس (GCC) را نیز در بر می‌گیرد.
بنابراین، هرگونه واکنشی احتمالاً جمعی و محتاطانه خواهد بود و برای جلوگیری از تشدید مستقیم تنش با اسرائیل طراحی شده است.
با این وجود، این حمله تنش‌های از پیش متشنج بین ترکیه و اسرائیل را تشدید کرده و سئوالاتی را در مورد احتمال رویارویی مطرح کرده است.
منابع آگاه به میدل ایست آی گفتند، پس از حملات هوایی به قطر، نیروی هوایی ترکیه جت‌های خود را از پایگاه‌های هوایی دیاربکر و مالاتیا به پرواز درآورده و گشت‌های هوایی خود را بر فراز حریم هوایی ترکیه افزایش داده است.
گمانه‌زنی‌ها در مورد عملیات اسرائیل در ترکیه پس از آن مطرح شد که روزنامه الاخبار لبنان به نقل از منابع مصری مدعی شد اسرائیل پیش از انتخاب قطر، هدف قرار دادن رهبران حماس در خاک ترکیه را بررسی کرده بود.
تأیید چنین گزارش‌هایی دشوار است. الاخبار با حزب‌الله همسو است و بعید است که مقامات مصری از نقشه‌های اسرائیل اطلاع داخلی داشته باشند. با این حال، این داستان پس از آنکه توسط کان، رسانه عمومی اسرائیل، بزرگنمایی شد، مورد توجه قرار گرفت.
آنکارا این ادعاها را معتبر ندانسته است. یک مقام ارشد نظامی سابق ترکیه که به طور ناشناس با میدل ایست آی صحبت می‌کرد، آنها را به عنوان ادعاهای ساختگی رد کرد.
او گفت: «اگر تهدید مستقیمی وجود نداشته باشد، ترکیه به تحریکات رسانه‌های اجتماعی پاسخ نخواهد داد و نباید هم بدهد. تصور مداوم حمله اسرائیل به ترکیه، تنها جنگ روانی [نخست وزیر بنیامین] نتانیاهو را تقویت می‌کند و به اسرائیل قدرتی می‌دهد که در حال حاضر ندارد».
جنگ برای صلح
منابع اسرائیلی معتقدند که از زمان حمله حماس در ۷ اکتبر، اسرائیل دکترین امنیت ملی خود را تغییر داده تا به جای به تعویق انداختن پاسخ، با همه تهدیدات بالقوه به عنوان تهدیدات فوری برخورد کند.
رهبران اسرائیل، از جمله نتانیاهو، بارها قول داده‌اند که چهره‌های حماس را «هر کجا که باشند» تحت تعقیب قرار دهند. این لفاظی در ترکیه که از سال ۲۰۱۱ میزبان اعضای حماس بوده است، وزن نمادین دارد، زمانی که حدود ۴۰ نفر از آنها به عنوان بخشی از تبادل زندانیان گیلعاد شالیت به آنجا منتقل شدند.
یک مقام ارشد ترکیه که او هم نخواست نامش فاش شود، موضع کلی آنکارا را با نقل قولی از اردوغان خلاصه کرد: «اگر صلح پایدار می‌خواهید، برای جنگ آماده باشید».
ترکیه اخیراً سرمایه‌گذاری در قابلیت‌های موشکی و پدافند هوایی را افزایش داده و اوایل امسال از سامانه‌های جدید موشک بالستیک و کروز رونمایی کرده است.
اردوغان همچنین یک مرکز تحقیقاتی ۱.۵ میلیارد دلاری برای شرکت پیمانکار دفاعی آسلسان افتتاح کرد که رادار، جنگ الکترونیک و سیستم‌های دفاع هوایی را با نام تجاری «گنبد فولادی» توسعه می‌دهد. تحویل‌ها شامل سیستم دفاع هوایی سیپر نیز می‌شود که قادر به درگیری با اهداف در برد ۱۵۰ کیلومتری است.
در روز حمله به قطر، شرکت آسلسان قرارداد جدیدی به ارزش ۱.۹ میلیارد دلار با دولت ترکیه برای تولید و تحویل سامانه‌های دفاع هوایی بین سال‌های ۲۰۲۷ تا ۲۰۳۱ امضا کرد .
ترکیه ماه گذشته همچنین ساخت پناهگاه‌های بمب را در تمام ۸۱ استان خود آغاز کرد. با این حال، چالش‌ها همچنان باقی هستند.
ناوگان اف-۱۶ ترکیه در حال فرسوده شدن است و مذاکرات با ایالات متحده برای پیوستن مجدد به برنامه اف-۳۵ متوقف شده است. این امر آنکارا را واداشته است تا توسعه پلتفرم‌های بومی مانند جت جنگنده نسل بعدی کان که قرار است در سال ۲۰۳۰ ساخته شود و جت بدون سرنشین کیزیللما با قابلیت رادارگریزی را تسریع کند.
مقامات همچنین اذعان دارند که پدافند هوایی به تنهایی نمی‌تواند به طور کامل با قابلیت‌های اسرائیل مقابله کند. جنگنده‌های اف-۳۵ اسرائیل برای فرار از شناسایی طراحی شده‌اند و در حالی که رادارهای ناتو و هواپیماهای هشدار و کنترل زودهنگام هوابرد ترکیه، آواکس، پوشش را بهبود می‌بخشند، برخی از آسیب‌پذیری‌ها همچنان باقی هستند.
با این حال، تحلیلگران ترک معتقدند که هرگونه نقض حریم هوایی ترکیه توسط اسرائیل، واکنش فوری و تشدیدکننده‌ای را به دنبال خواهد داشت.
یک منبع آگاه از طرز فکر آنکارا به میدل ایست آی گفت: «ما اولین کشور عضو ناتو بودیم که از زمان جنگ سرد یک جت روسی را سرنگون کردیم. اگر این اتفاق بیفتد، می‌توانیم اولین کشوری باشیم که یک اف-۳۵ را سرنگون می‌کنیم».
ترکیه می‌تواند برای ما دردسر بزرگی ایجاد کند
آنکارا، فراتر از خطر حملات هوایی، نگران تلاش‌های احتمالی اسرائیل برای ترور عوامل حماس در داخل ترکیه نیز هست.
در سال‌های گذشته، اطلاعات ترکیه شبکه‌هایی را که شخصیت‌های فلسطینی را در خاک خود ردیابی می‌کردند مختل کرده است.
عملیات‌های مخفی مشابه توسط مأموران روسی و ایرانی در طول دهه ۲۰۱۰، آسیب‌پذیری‌ها را آشکار کرد، اما مقامات معتقدند که ظرفیت ضداطلاعاتی ترکیه از آن زمان به طور قابل توجهی افزایش یافته است.
آنها تأکید می‌کنند که محافظت از اعضای حماس نه تنها یک انتخاب سیاسی، بلکه مسئله‌ای مربوط به حفاظت از حاکمیت ترکیه در برابر فعالیت‌های مخفیانه خارجی است.
با این حال، اکثر مقامات معتقدند که ترکیه و اسرائیل در نهایت تنش‌ها را از طریق میانجیگری و کانال‌های اطلاعاتی ایالات متحده که در سال ۲۰۲۲ ایجاد شده است، مدیریت خواهند کرد.
اران لرمان، معاون مشاور امنیت ملی سابق اسرائیل، سال گذشته در مصاحبه‌ای با فارن پالیسی گفت: «اسرائیل هیچ تروری در ترکیه انجام نخواهد داد – ترکیه یک قدرت نظامی قدرتمند و عضو ناتو است و می‌تواند برای ما دردسر جدی ایجاد کند».
منبع: میدل ایست آی
