وقتی هنوز تعادل در سیاست ترکیه برقرار نشده است!

نظرسنجی‏‌های مختلف چند ماه اخیر ترکیه نشان می‌دهد که هنوز تعادل در سیاست ترکیه برقرار نشده است. این واقعیت که سهم آرای حزب عدالت و توسعه هنوز بالاست، نشان می‌دهد که این حزب وزن خود را در نظر رأی‌دهندگان حفظ می‌کند. از سوی دیگر، حزب جمهوری‌ خلق با نمایش عملکردی قوی، رقیب جدی حزب عدالت و توسعه تلقی می‌شود. از سوی دیگر، سهم آرای سایر احزاب نشان می‌دهد که پتانسیل آن‌ها برای ایفای نقش تعیین‌کننده در انتخابات عمومی در حال حاضر محدود است.

دکتر حسن کومار کارشناس مسائل سیاسی ترکیه

اندیشکده زاویه: پس از ادعای رجب طیب اردوغان، رئیس حزب عدالت و توسعه، مبنی بر اینکه «ما حزب پیشرو در نظرسنجی‌ها هستیم»، گوکخان گونآیدین، معاون رئیس گروه حزب جمهوری‌ خلق، میانگین نظرسنجی نه ماهه را به اشتراک گذاشت.

این نظرسنجی که توسط شرکت تحقیقات و مشاوره افکار عمومی آنکارا (AnkAr) انجام شده، داده‌هایی را از اکتبر 2024 تا ژوئن 2025 گردآوری کرده است.

در حالی که شکاف بین حزب جمهوری‌ خلق و حزب عدالت و توسعه بر اساس حزب افزایش یافته است، شکاف بین اکرم امام‌اوغلو، شهردار منتخب شهرداری کلان‌شهر استانبول (IBB) و اردوغان نیز افزایش یافته است.

بر این اساس، سهم آرای حزب جمهوری‌ خلق از ۳۱.۲ درصد در اکتبر ۲۰۲۴ به ۳۴.۶ درصد در ژوئن ۲۰۲۵ افزایش یافت. سهم آرای حزب عدالت و توسعه از ۲۹ درصد در اکتبر به ۲۹.۷ درصد در ژوئن افزایش یافت. سهم آرای امام‌اوغلو از ۵۴.۶ درصد در اکتبر ۲۰۲۴ به ۵۸.۶ درصد در ژوئن ۲۰۲۵ افزایش یافت. سهم آرای اردوغان در همین دوره از ۴۵.۴ درصد به ۴۱.۴ درصد کاهش یافت.

گونآیدین از حزب جمهوری خلق، که این نظرسنجی‌ها را در حساب کاربری X خود به اشتراک گذاشته بود، گفت: «تغییر در آرای حزب جمهوری‌ خلق و امام‌اوغلو-اردوغان در نه ماه گذشته یک روند است. این تغییر آنی نیست، بلکه یک روند است. هر اتفاقی که افتاده را می‌توان در اینجا تفسیر کرد و معنادار است. راه خروج از بحران همین‌جاست.»

در همین حال، به گزارش ANKA، اولکو اینانلی، معاون رئیس گروه پارلمانی حزب جمهوری‌خلق، در اولین جلسه شورای شهرداری کلان‌شهر استانبول که روز گذشته برگزار شد، به انتقادات فاروق گوکوش، معاون رئیس گروه پارلمانی حزب عدالت و توسعه، پاسخ داد.

اینانلی در پاسخ به انتقادات مطرح شده علیه حزب جمهوری‌ خلق و رئیس آن، اوزگور اوزل، گفت: «شما باید آن را بپذیرید. حزب جمهوری‌خلق حزب پیشرو ترکیه است. ما این حملات را تجربه می‌کنیم زیرا شما نمی‌توانید آن را بپذیرید.»

اینالی همچنین به تحقیقات آغاز شده علیه رئیس حزبش، اوزگور اوزل، به دلیل «انتشار اطلاعات گمراه‌کننده» واکنش نشان داد. اینانلی با اشاره به اینکه اوزل بلافاصله به دلیل به اشتراک گذاشتن تحولات ماناوگات با مردم تحت بازجویی قرار گرفت، گفت:

«اگر کسی حقیقت را به مردم بگوید، بیایید آن را «انتشار اطلاعات گمراه‌کننده» بنامیم، اما فردا، ترول‌ها آن را «عملیات علیه این شهرداری» می‌نامند و به آن تهمت می‌زنند. آیا این نباید «انتشار اطلاعات گمراه‌کننده» باشد، درست است؟ نمی‌توانید کسی را فریب دهید.»

ارزیابی نظرسنجی‌‏ها و پیش‌بینی‌های آینده

نظرسنجی‌‏های مختلف چند ماه اخیر ترکیه نشان می‌دهد که هنوز تعادل در سیاست ترکیه برقرار نشده است. این واقعیت که سهم آرای حزب عدالت و توسعه هنوز بالاست، نشان می‌دهد که این حزب وزن خود را در نظر رأی‌دهندگان حفظ می‌کند. از سوی دیگر، حزب جمهوری‌ خلق با نمایش عملکردی قوی، رقیب جدی حزب عدالت و توسعه تلقی می‌شود. از سوی دیگر، سهم آرای سایر احزاب نشان می‌دهد که پتانسیل آن‌ها برای ایفای نقش تعیین‌کننده در انتخابات عمومی در حال حاضر محدود است.

معهذا، این نظرسنجی‏‌ها فرصت مهمی را برای احزاب سیاسی فراهم می‌کند تا استراتژی‌های خود را بررسی کرده و ارتباط نزدیک‌تری با رأی‌دهندگان برقرار کنند. انتظار می‌رود احزاب، به ویژه با نزدیک شدن به انتخابات، مبارزات انتخاباتی خود را بر اساس نتایج چنین نظرسنجی‌هایی شکل دهند.

در خصوص پیش‌بینی انتخابات ترکیه، تجربه نشان داده است با توجه به چندلایه بودن سپهر سیاسی ترکیه و به ویژه ماهیت چند رگه‌‏ای جامعه رأی دهندگان، در دوره‏‌های مختلف پیش‌بینی‌‏هایی که از سوی بنگاه‌‏های نظرسنجی مختلف انجام شد موفقیت آمیز نبوده و عموماً تحلیل های دور از واقعیت ارائه گردید. به ویژه با توجه به سهم محسوس بخش خاکستری جامعه رأی دهندگان، عدم شناخت درست از تأثیرات تحولات داخلی و منطقه ای در روند رأی دهی مردم و حتی تحرکات ساختار سیاسی در انتخاب بازه زمانی انتخابات (اعم از روند پیش بینی شده یا زودهنگام)، اساساً پیش بینی نتایج انتخابات ترکیه به امری سخت تبدیل شده است.

در ارتباط با نتایج انتخابات آتی ترکیه هم باید گفت عملاً فضای سیاسی ترکیه و منطقه به قدری ملتهب و بحرانی است که پیش‏‌بینی آن سخت و مشکل‌‏تر از دوره‌‏های انتخاباتی قبلی است؛ معهذا به صورت روندی اگر بررسی کنیم نتایج انتخابات آتی ترکیه وابسته به چند گزاره اصلی است که چگونگی آن‌ها می‏‌تواند در پیش‏‌بینی نتایج انتخابات تسهیل‌گر باشند:

روند تقابل ساختار سیاسی با بلوک اپوزیسیون با محوریت حزب جمهوری خلق؛ از تشدید محدودیت تا گشایش؛

وضعیت اکرم امام اوغلو، شهردار کلانشهر استانبول به‏عنوان رقیب اصلی اردوغان؛ از تداوم محبوسیت تا آزادی و رفع حصر؛

آینده روند صلح کُردی، خلع سلاح پ ک ک  و روند خوگیری و پذیرش آنها در سطح جامعه و ساختار سیاسی؛ تداوم گشایش یا ظهور موانع و تقابل؛

آینده تحولات منطقه‏ای و نحوه نقش آفرینی دولت ترکیه در معادلات نوظهور به ویژه در حوزه قفقاز و غرب آسیا؛ تشدید درگیری ها و سهم خواهی حداکثری یا توقف و بازگشت صلح؛

روند تقابل و جنگ میان ایران و رژیم صهیونیستی؛ تداوم درگیری و سرایت تبعات امنیتی و سیاسی آن برای ترکیه یا توقف و برقراری صلح موقت یا دائمی؛

روند ائتلاف‏های جدید در قالب احزاب و جریان های سیاسی و نقش حیاتی حزب کُردی دموکراسی و برابری (DEM)؛ از تعامل و حمایت تا تقابل و اختلاف با ساختار سیاسی و بلوک اپوزسیون؛

روند تحرکات ساختار سیاسی در تغییر قانون اساسی؛ تحقق یا شکست؛

رویکرد کشورهای غربی در قبال رهبران حزب عدالت و توسعه؛ تقابل یا حمایتی/ مسئله بقاء یا گذار در حاکمیت؛