اهداف سفر جولانی به جمهوری آذربایجان

سفر جولانی رئیس دولت سوریه به باکو براساس نیاز متقابلی است که انجام می‌شود؛ او که اکنون تا حدودی از تثبیت موقعیت خود در قدرت سوریه اطمینان خاطر پیدا کرده است، سفرهای خارجی خود را در اولویت قرار داده است تا علاوه بر تلاش برای تقویت روند به رسمیت شناخته شدن خود در منطقه و بین‌الملل، به حل و فصل چالش‌های بزرگی که به ویژه در ابعاد اقتصادی و زیرساختی دارد کمک کند. جولانی در این راستا روی کشورهای ثرتمند عربی و غیرعربی حساب ویژه‌ای باز کرده است که آذربایجان با توجه به ظرفیت‌هایی که به‌ویژه در زمینه انرژی دارد و البته خود نیز دنبال جای پای محکم در جهان عرب است و از تعامل با سوریه جدید استقبال می‌کند، می‌تواند فرصت‌های خوبی برای دولت جولانی در سوریه داشته باشد.

دکتر دادمهر رضایی کارشناس مسائل منطقه

اندیشکده زاویه: پس از سقوط دولت بشار اسد روابط دمشق و باکو تقویت شده است و حتی در اقدامی مهم، جولانی رئیس جمهور سوریه وارد باکو شد. براساس برخی اظهارات، او با الهام علی‌اف، رئیس جمهور آذربایجان برای انتقال گاز باکو به سوریه و موضوعاتی دیگر اقتصادی گفتگو خواهد کرد.

به باور کارشناسان، دوران جدید روابط آذربایجان و سوریه فرصت‌های قابل توجهی را برای همکاری‌های جامع ایجاد می‌کند. آذربایجان در زمینه‌هایی مانند صنعت نفت و گاز، لجستیک و حمل و نقل، فناوری‌های فناوری اطلاعات و آموزش نیروی کار، تجربه و منابع گسترده‌ای دارد. در همین حال، سوریه پس از یک بحران طولانی، به شرکایی برای کمک به بازسازی اقتصاد و زیرساخت‌های خود نیاز مبرم دارد. همکاری سودمند متقابل بین دو کشور که در سطوح دولتی و تجاری پشتیبانی می‌شود، می‌تواند کلید آینده‌ای باثبات‌تر و مرفه‌تر برای منطقه باشد.

یکی از معاضلات دولت جدید سوریه، کمبود انرژی در تمام بخش‌های آن است، به‌طوری‌که وزارت انرژی سوریه به سرعت در حال تأمین سوخت نیروگاه‌ها از طریق عقد قرارداد برای تأمین گاز طبیعی از طریق خطوط لوله یا پروژه‌های اتصال برق با ترکیه و اردن است. در این راستا، دولت جولانی به دنبال احیای خط لوله عرب و واردات گاز قطر نیز است. اما بدون تردید، واردات انرژی به ویژه گاز طریق ترکیه صرفه اقتصادی خواهد داشت که این اقدام احتمالاً با همکاری جمهوری آذربایجان امکان‌پذیر شود.

سوریه یکی از معدود کشورهای منطقه است که برای همکاری با آذربایجان در زمینه منابع انرژی برنامه‌ریزی کرده است. در صورت اجرا، سوریه باید ۱ تا ۱.۵ میلیارد متر مکعب گاز از آذربایجان دریافت می‌کرد. یکی از خطوط لوله کلیدی که خرید گاز طبیعی آذربایجان را آسان‌تر می‌کند، خط لوله «تاپ» است که گاز را از آذربایجان صادر و از گرجستان و ترکیه عبور می‌کند. در این صورت، دولت جدید سوریه با تأمین انرژی ارزان سود خواهد برد و تقویت پیوندهای انرژی احتمالاً منجر به توافقات بلندمدت بین دو کشور نیز شود. علاوه بر این، این امر به آذربایجان فرصتی برای افزایش درآمد و نفوذ خود در منطقه خواهد داد.

علاوه بر این، شرکت‌های ترکیه‌ای مانند TPAO و BOTAŞ از موقعیت مناسبی برای رهبری تولید و توسعه نفت و گاز آینده سوریه برخوردارند و شرکت‌های برق ترکیه احتمالاً تأثیر قابل توجهی بر صنعت برق این کشور خواهند داشت. تأمین سوخت از جمله کمک‌های مهمی است که آذربایجان قبلاً به سوریه ارائه داده است. آذربایجان به دلیل روابط قوی خود با ترکیه، احتمالاً با دولت ترکیه و شرکت‌های انرژی در سوریه برای تأمین و توسعه انرژی همکاری خواهد کرد. الچین عبادوف، مدیرعامل شرکت «سوکار ترکیه»، گفته است که وقتی دولت آذربایجان تصمیم نهایی را در این مورد بگیرد، این شرکت احتمالا شروع به تحویل برق و گاز طبیعی به سوریه کند. مشارکت سوکار در مناطق نوظهور مانند الکشمه استان دیرالزور ممکن است چارچوبی برای روابط تجاری قوی بین دو کشور فراهم کند. سوکار همچنین احتمالاً به بازسازی کارخانه‌های فرآوری کمک کند و تولید و پتانسیل صادرات سوریه را افزایش دهد.

در واقع، شرکت نفت دولتی آذربایجان، سوکار، می‌تواند نقش مهمی در احیای بخش نفت و گاز سوریه ایفا کند. مشارکت سوکار در توسعه میادینی مانند الکشمه در استان دیرالزور می‌تواند زمینه‌ساز همکاری اقتصادی قوی بین دو کشور باشد. سوکار فراتر از استخراج، می‌تواند در احیای تأسیسات فرآوری، افزایش بهره‌وری و پتانسیل صادرات سوریه نقش داشته باشد. آذربایجان همچنین می‌تواند به عنوان یک تأمین‌کننده قابل اعتماد سوخت و فرآورده‌های نفتی به بازار سوریه عمل کند و کمبود انرژی را که برای راه‌اندازی مجدد اقتصاد این کشور حیاتی است، برطرف سازد.

احیای ارتباطات ریلی بین ترکیه و سوریه گام حیاتی دیگری در جهت ایجاد مسیرهای تجاری جدید است که می‌تواند اقتصادهای منطقه‌ای را ادغام کند. بازسازی خطوط ریلی برای اتصال بنادر اسکندرون و مرسین به شهرهای سوریه مانند حلب و دمشق، حمل و نقل پایدار بار و مسافر را امکان‌پذیر کرده و تجارت و فعالیت اقتصادی را تقویت می‌کند. در این میان، جمهوری آذربایجان، با داشتن خطوط ریلی مانند باکو-تفلیس-قارص می‌تواند ارتباطات حمل و نقل مستقیمی با سوریه برقرار کند و روابط لجستیکی و اقتصادی بین کشورها را تقویت کند. چنین پروژه‌هایی پایه و اساس پایداری برای همکاری‌های آینده ایجاد می‌کنند و کارایی تحویل کالا و مواد اولیه را افزایش می‌دهند.

علاوه بر این، آذربایجان تجربه بازسازی قره باغ را دارد. بسیاری از شرکت‌های ساختمانی آذربایجانی در حال حاضر در قره باغ فعال هستند و این مشاغل می‌توانند در پروژه‌های ساختمانی در سوریه و طرح‌های بازسازی، از جمله بازسازی جاده‌ها، خطوط لوله نفت و گاز و زیرساخت‌ها شرکت کنند. رئیس جمهور آذربایجان و دیگر مقامات این کشور بارها این قصد و برنامه‌ها را ابراز کرده‌اند.

بخش کشاورزی یکی دیگر از بسترهای مهم برای همکاری‌های دوجانبه است. صنعت کشاورزی در حال توسعه آذربایجان می‌تواند به عنوان الگویی برای احیای زمین‌های کشاورزی آسیب‌دیده از جنگ سوریه عمل کند. موفقیت آذربایجان در تولید و صادرات کالاهای کشاورزی، فرصت‌های جدیدی را برای همکاری نزدیک در این زمینه ایجاد می‌کند.