ضرورت مشارکت علویان در روند صلح کُردی ترکیه
فراخوان صلح و جامعه دموکراتیک نه تنها در دستور کار کردها، بلکه در دستور کار علویان نیز قرار دارد. علویان یکی از مهم‌ترین بخش‌هایی هستند که صلح اجتماعی را در این کشور ایجاد خواهند کرد. در واقع، آن‌ها به همراه کردها، موضوع صلح هستند.
ارن گوون
اندیشکده زاویه: سونگول تونچدمیر، عضو کمیسیون خلق‌ها و باورها از حزب DEM، تأکید می‌کند که علویان باید پس از «فراخوان صلح و جامعه دموکراتیک، خواسته‌های خود را با زبانی قوی، روشن و مشترک بیان کنند». تونچدمیر اظهار می‌دارد که این روند جدید فرصتی تاریخی برای علویان و همچنین کردها است؛ «ما باید نه به عنوان تماشاگر، بلکه به عنوان افرادی که حق اظهار نظر دارند، در روند صلح مشارکت داشته باشیم.»
تصمیم پ‌ک‌ک برای زمین گذاشتن سلاح پس از «فراخوان صلح و جامعه دموکراتیک» عبدالله اوجالان در 27 فوریه، آغاز یک روند جدید در کشور بود. اگرچه هنوز هیچ گام مشخصی از سوی دولت برداشته نشده است، اما کار برای کمیسیونی که قرار است در مجلس ملی کبیر ترکیه تأسیس شود، ادامه دارد. انتظار می‌رود همه احزاب سیاسی در پارلمان پیشنهادات خود را در مورد این کمیسیون به نعمان کورتولموش، رئیس پارلمان، ارائه دهند. بلافاصله پس از این مرحله، انتظار می‌رود کمیسیون مورد نظر کار خود را در ژوئیه ۲۰۲۵ آغاز کند. جامعه علویان نیز در مورد این روند جدید که هم دولت و هم مخالفان از آن حمایت خود را اعلام کرده‌اند، دیدگاه‌های مثبتی دارند.
ما با سونگول تونچدمیر، عضو کمیسیون مردم و باورهای حزب دموکرات ترکیه، در مورد چگونگی تفسیر «فراخوان صلح و جامعه دموکراتیک» توسط جامعه علوی صحبت کردیم. تونچدمیر با بیان اینکه فراخوان مورد بحث نباید به عنوان «فقط برای کردها» تفسیر شود، ارزیابی زیر را ارائه داد:
علویان جامعه‌ای هستند که در طول تاریخ مورد ظلم، تبعیض و قتل عام قرار گرفته‌اند، اما همیشه موضعی موافق صلح و دموکراسی اتخاذ کرده‌اند. به همین دلیل، فراخوان “جامعه دموکراتیک و صلح” هیجان و کنجکاوی زیادی را در میان علویان برانگیخت. ما به عنوان یک کشور، در حال گذر از یک فرآیند بسیار آشفته و تاریخی هستیم. همه، به ویژه کردها و علویان، در تلاش‌اند تا این فرآیند را درک کنند. فراخوان صلح و جامعه دموکراتیک نه تنها در دستور کار کردها، بلکه در دستور کار علویان نیز قرار دارد. علویان یکی از مهم‌ترین بخش‌هایی هستند که صلح اجتماعی را در این کشور ایجاد خواهند کرد. در واقع، آن‌ها به همراه کردها، موضوع صلح هستند.
علویان تلاش می‌کنند تا این فرآیند را درک کنند؛ با این حال، برخی از محافل که نمی‌خواهند این فرآیند موفقیت‌آمیز باشد، سعی در ایجاد سردرگمی دارند و تا حدودی در این کار موفق هستند. من فکر می‌کنم که این سردرگمی با کمی بلوغ بیشتر این فرآیند برطرف خواهد شد. علویان نیز به حق در مورد اینکه از این فراخوان چه چیزی به دست خواهند آورد، سوال می‌کنند. به عنوان مثال، آن‌ها سوالاتی مانند «آیا مادیماک به موزه شرم تبدیل خواهد شد؟» می‌پرسند. از سوی دیگر، من بی‌صبری را در جامعه علویان، مانند هر بخش دیگری از جامعه، مشاهده می‌کنم. بله، اسلحه‌ها ساکت شده‌اند؛ اما ما می‌دانیم که صلح فقط خاموش کردن اسلحه‌ها نیست؛ بلکه به رسمیت شناختن حقوق همه ستمدیدگان ساکن این کشور نیز هست. به همین دلیل، ما مفاهیم «صلح» و «جامعه دموکراتیک» را از یکدیگر جدا نمی‌دانیم. جورج اورول جمله معروفی دارد: «همه انسان‌ها برابرند، اما برخی برابرترند.»
ما فقط برای اجرای بخشی از این بیانیه که می‌گوید «همه مردم برابرند» تلاش می‌کنیم. این فراخوان فقط برای کردها نیست؛ بلکه برای همه مردم، عقاید، زنان، جوانان، معلولان، متخصصان محیط زیست، کارگران و بیکاران ساکن این کشور است. آزادی مردم و برابری عقاید در هسته مبارزه ما قرار دارد. ما تنها حزبی هستیم که اساسنامه حزب ما شامل کلمه «علوی» است. ما نمی‌توانیم فرآیند صلحی را تصور کنیم که در آن حقوق و خواسته‌های علویان مطرح نشود و جامعه علویان در این فرآیند گنجانده نشود. یک جامعه واقعاً دموکراتیک تنها با ساختاری امکان‌پذیر است که در آن همه هویت‌ها به طور برابر به رسمیت شناخته شوند. این تنها در صورتی امکان‌پذیر است که همه اقشار جامعه در این فرآیند شرکت کنند. این امر در مورد جامعه علویان نیز صادق است.
باید با قتل عام‌ها مقابله کرد!
سونگول تونچدمیر همچنین نظرات خود را در مورد قانون اساسی جدید که همزمان با این روند مورد بحث قرار گرفته است، بیان می‌کند. تونچدمیر در پاسخ به این سئوال که «دوست دارید در قانون اساسی جدید چه چیزی ببینید؟» می‌گوید: «برای علویان، قانون اساسی جدید به معنای شهروندی برابر است. خواسته‌های ضروری ما به رسمیت شناختن جمع‌خانه‌ها، لغو دروس اجباری دینی، لغو ریاست امور مذهبی و حفظ فاصله مساوی دولت از همه ادیان است. دولت باید ساختار خود را که فقط بر اسلام سنی تمرکز دارد، کنار بگذارد. اگر می‌خواهیم در این کشور در صلح با هم زندگی کنیم، همه باید احساس برابری و امنیت کنند. این امر با یک قانون اساسی دموکراتیک که هر بخش از جامعه را در بر می‌گیرد، امکان‌پذیر است. یک قانون اساسی دموکراتیک به تنهایی برای شهروندی برابر کافی نیست. علاوه بر این، مقابله با قتل عام‌های انجام شده در تاریخ و تبدیل مادیماک به موزه شرمساری، گام‌های بسیار مهمی خواهند بود که شهروندی برابر را تکمیل می‌کنند.»
قوانینی که آسیمیلاسیون را بیشتر تقویت می‌کند
تونچدمیر، همچنین به این ادعا اشاره می‌کند که برخی از محافل نماینده علویان در مورد قانون اساسی جدید با دولت تماس گرفته‌اند، چنین ادامه می‌دهد: «مأموریت ریاست فرهنگ و جمع خانه علوی بکتاشی از قبل مشخص است. قدرت سیاسی که هدفی جز جذب علویان ندارد، این نهاد را تأسیس کرده و سعی در مشروعیت بخشیدن به آن در نظر جامعه دارد. علویان بیولوژیکی که در این نهاد کار می‌کنند، به اصطلاح سخنگوی علویان تبدیل شده‌اند و آسیب بیشتری به علویان نسبت به ظلم و قتل عام‌های انجام شده در طول تاریخ وارد می‌کنند. رویه گذشته قدرت سیاسی در مورد علویان روشن است. در حالی که حتی تصمیماتی که به نفع علویان توسط دادگاه حقوق بشر اروپا و دادگاه قانون اساسی گرفته شده است، اجرا نمی‌شوند، از امروز مشخص است که چه نوع قانون اساسی از طریق این به اصطلاح نمایندگان وضع خواهد شد؛ قوانینی که روند استحاله‌گری و آسیمیلاسیون را بیشتر تقویت می‌کند. اگر قدرت سیاسی صادق بود، به نهادهای دموکراتیک علوی که در حال مبارزه بوده‌اند، رسیدگی می‌کرد. سال‌هاست که برای حقوق و مطالبات علویان تلاش می‌کنند و بهای آن را می‌پردازند. تا زمانی که خواسته‌های این نهادها مورد توجه قرار نگیرد، مشروعیت قانون اساسی که قرار است تهیه شود، از بین خواهد رفت. «این نهاد که وابسته به وزارت فرهنگ و گردشگری است، فقط یک ویترین و امتداد دولت است و همان طرز فکر را با دولت سیاسی دارد.»
علویان همیشه طرفدار دموکراسی هستند
سونگول تونچدمیر همچنین توضیح می‌دهد که چگونه دموکراسی‌سازی از دیدگاه علویان تفسیر می‌شود. تونچدمیر با بیان اینکه یکی از اصول اساسی علویان «نگاه به ۷۲ ملت با دیدگاه یکسان» است، ادامه کی‌دهد: «به همین دلیل، می‌بینیم که علویان به شدت در تمام ساختارهای نهادی که برای دموکراسی مبارزه می‌کنند، مشارکت دارند. به عبارت دیگر، علویان نه تنها در نهادهای علوی، بلکه در هر حوزه‌ای از جامعه، طرفدار دموکراسی هستند. این نشان می‌دهد که علویان دموکراسی را درونی کرده‌اند. برای علویان، دموکراسی‌سازی به معنای نظم اجتماعی است که در آن هیچ کس به دلیل هویتش مورد تبعیض قرار نمی‌گیرد، اعتقادات به رسمیت شناخته می‌شود، آزادی بیان تضمین می‌شود، دولت هویت را تحمیل نمی‌کند و همه برابر هستند.»
یک فرصت تاریخی!
تونچدمیر معتقد است نقشی را که نهادهای علوی باید در روند جدید ایفا کنند نیز ارزیابی کرد، می‌گوید: مشکل علویان در کنار مشکل کردها، یکی از اساسی‌ترین مشکلات این کشور است. بنابراین، علویان وظایف مهمی در ساخت یک جامعه دموکراتیک دارند. امروز، ما در حال گذراندن یک روند مذاکره هستیم و در حالی که این مذاکرات ادامه دارد، فقط صبر کردن یا مطالبه کردن کافی نیست، بلکه مبارزه نیز ضروری است. مشارکت فعال نهادهای علوی در این روند، از نظر چگونگی پایان این روند تعیین‌کننده خواهد بود. اول از همه، ما باید خواسته‌های خود را با زبانی قوی، واضح و مشترک بیان کنیم. نهادها باید پیوندهای قوی‌تری با پایه [جامعه] برقرار کنند، شفاف باشند و معنای این روند را برای علویان با پایه [جامعه] در میان بگذارند.
جوانان و زنان باید در این فرآیند گنجانده شوند و جامعه علوی باید دائماً از تحولات مطلع شود. در عین حال، مبارزه برای حقوق باید در سطح ملی و بین‌المللی افزایش یابد. فراخوان «صلح و جامعه دموکراتیک» فرصتی تاریخی برای علویان و همچنین کردها است. علویان باید مبارزه را حتی بالاتر ببرند و به همراه همه ستمدیدگان، این فراخوان را به گوش جهانیان برسانند. باید با دانشگاه‌ها، محافل حقوقی و نهادهای حقوق بشری همبستگی برقرار شود و ما باید نه تنها به عنوان تماشاگر، بلکه به عنوان سخنران نیز در فرآیند صلح گنجانده شویم.
منبع: پیرها تی وی
