بحران آب در ترکیه؛ شمارش معکوس تا روز صفر
در ترکیه، خشکسالی روز به روز در حال افزایش است و در حال حاضر، کمبود آب در بخش بزرگی از کشور احساس می‌شود. به عنوان مثال، در ازمیر، آب به مدت ۱۲ ساعت در روز برای حفظ منابع قطع می‌شود.
اندیشکده زاویه – اختصاصی: براساس داده‌های رسمی، مشکل کمبود آب شیرین به ترکیه هم رسیده است. هرچند کشورهای عربی و ایران اغلب به عنوان کانون کمبود آب در غرب آسیا ذکر می‌شوند، اما ترکیه اکنون با چالش‌های جدی در این زمینه روبرو بوده و گرمایش جهانی این کشور را نیز به شدت تحت تأثیر قرار داده است.
دانشمندان دانشگاه ملی پوسان در کره جنوبی هشدار داده‌اند که آب آشامیدنی شهرهای آدانا و مرسین احتمالاً تا سال ۲۰۳۰ و به دنبال آن استانبول و دیاربکر تا سال ۲۰۵۰ تمام شود. برای ساکنان این شهرها، به اصطلاح «روز صفر» زمانی فرا خواهد رسید که دیگر آبی از شیرهای آب آن‌ها جاری نباشد. محققان دریافتند که تحت تأثیر انتشار بالای دی اکسید کربن، رودخانه‌ها سریع‌تر خشک و مخازن آب کوچک‌تر می‌شوند.
البته، این مشکل جدیدی برای آنکارا نیست. خشکسالی ترکیه از اوایل دهه ۲۰۰۰، به ویژه در مناطق جنوبی و ساحلی، بیشتر شده است. ترکیه در این چالش تنها نیست و هند، آفریقا و ایالت کالیفرنیای آمریکا نیز با خطرات مشابهی روبرو هستند. اما در ترکیه، مشکل روز به روز در حال افزایش است و در حال حاضر، کمبود آب در بخش بزرگی از کشور احساس می‌شود. به عنوان مثال، در ازمیر، آب به مدت ۱۲ ساعت در روز برای حفظ منابع قطع می‌شود.
به گزارش رسانه‌های ترکیه، اگر به زودی در آنکارا باران نبارد، مخازن آب این شهر فقط برای چهار تا پنج ماه آب کافی خواهند داشت. این در حالی است که طبق گزارش سازمان ملل متحد، تقریباً ۹۰ درصد از خاک این کشور با تهدید بیابان‌زایی مواجه است، طی دهه آینده، حدود ۸۰ درصد از زمین‌های کشاورزی ترکیه احتمالا تحت تأثیر خشکسالی قرار می‌گیرند. تبخیر نیز نقش عمده‌ای در از دست دادن آب شیرین دارد و دانشمندان را بر آن داشته است که تعمیق مخازن و کاهش سطح آن‌ها را برای به حداقل رساندن تبخیر توصیه کنند.
در ماه آگوست، رسانه‌های ترکیه از خشکسالی شدید در استان تکیرداغ خبر دادند. در نتیجه این فاجعه طبیعی، سدهای اصلی منطقه از آب آشامیدنی خالی و فشار بیشتری بر زیرساخت‌ها وارد شد و به دلیل کاهش شدید بارندگی در سال ۲۰۲۵، برخی از خانه‌ها برای چندین هفته بدون آب سپری کردند.
سد نایپ در تکیرداغ تا آگوست ۲۰۲۵ پس از کاهش ۹۵ درصدی میزان بارندگی، کاملاً تخلیه شد. سطح آب در مخزن ترکمنلی، که برای آبیاری کشاورزی و شرب استفاده می‌شود، به زیر ۵ درصد کاهش یافت. طبق گزارش‌ها، اونور بوزکورت، شهردار مرمره-ارغلیسی، گفت که مخزن آب تقریباً خشک شده است. او افزود: «ما با خشکسالی جدی روبرو هستیم؛ حتی چاه‌ها خالی هستند. مخزن به گِل تبدیل شده و آبی باقی نمانده است. مقامات به طور فعال در جستجوی منابع جدید هستند، اما حتی در چاه‌ها نیز آبی وجود ندارد».
به دلیل افزایش شدید جمعیت در طول تابستان، تأمین آب باید محدود می‌شد. منطقه مرمره-ارغلیسی معمولاً حدود ۳۰ هزار نفر جمعیت دارد، اما در تابستان به دلیل مسافران و گردشگران، جمعیت به ۴۰۰ هزار نفر افزایش یافت.
بر اساس شاخص تنش آبی «فالکنمارک» که در سطح بین‌المللی شناخته شده، ترکیه جزو کشورهایی است که با کمبود آب مواجه هستند. اگر این روند ادامه یابد، ترکیه به زودی می‌تواند در دسته کشورهایی قرار گیرد که میزان دسترسی به آب سالانه آن‌ها کمتر از ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ متر مکعب برای هر نفر است.
این بحران تقریباً کل کشور را تحت تأثیر قرار داده و خشکسالی تابستان امسال شدیدترین خشکسالی ترکیه در ۵۰ سال اخیر است. میزان بارندگی حدود ۲۷ درصد در سراسر کشور و در برخی مناطق تا ۷۰ درصد کاهش یافت. در نتیجه، سطح آب در مخازن آب شهرهای بزرگی مانند آنکارا، استانبول و ازمیر و همچنین در مناطقی مانند تکیرداغ، دشت قونیه و جنوب شرقی آناتولی به زیر ۱۰ درصد رسید. در ماه سپتامبر نیز سطح مخازن آب استانبول تنها ۳۰ درصد است که این رقم در ماه آوریل ۸۲ درصد بود.
در اوایل اکتبر، گزارش‌هایی مبنی بر بحران آب در بورسا منتشر شد. از نظر تاریخی، این استان به دلیل چشمه‌های متعدد به عنوان «شهر آب» شناخته می‌شد، اما امروزه با کمبود شدید آب مواجه است. این بحران زمانی به نقطه بحرانی رسید که مخزن نیلوفر، که در سال ۲۰۰۷ با ظرفیت ۶۰ میلیون متر مکعب ساخته شده بود، کاملاً خشک شد. همچنین، حجم آب مخزن دوغانجی به تنها ۶.۸ درصد کاهش یافت.
در طول ۶۰ سال گذشته، ۷۵ دریاچه در ترکیه ناپدید شده‌اند که نشانه‌ای نگران‌کننده از زوال محیط زیست است.
در مارس ۲۰۲۵، دولت ترکیه طرح ملی بهبود بهره‌وری مصرف آب را با هدف صرفه‌جویی آب از طریق کمپین‌های آگاهی‌بخشی عمومی و اصلاح تعرفه‌ها آغاز کرد. طبق این طرح، شهروندان پرمصرف هزینه بیشتری نسبت به مصرف‌کنندگان متوسط پرداخت خواهند کرد و مردم را به صرفه‌جویی در مصرف آب آشامیدنی و جلوگیری از هدر رفتن آن برای آبیاری باغ یا شستشوی خودرو تشویق می‌کنند.
در سپتامبر ۲۰۲۵، ترکیه با حمایت بانک جهانی، یک پروژه ۶۰۰ میلیون دلاری برای مقابله با سیل و خشکسالی راه‌اندازی کرد. این برنامه زیرساخت‌های جدید، راه‌حل‌های سازگار با محیط زیست، نظارت دقیق و منظم و یک سیستم هشدار اولیه را ایجاد می‌کند. در واقع، دولت ترکیه اکنون به دنبال راهی برای خروج از بحران است.
