توافقنامه تاریخی آب بین عراق و ترکیه برای نوسازی زیرساخت‌ها
وزرای خارجه عراق و ترکیه در بغداد “سند سازوکار تأمین مالی پروژه‌های آبی” را امضا کردند. این توافق که از سوی بغداد “تاریخی” خوانده شد، راه را برای نوسازی زیرساخت‌های آبی عراق توسط شرکت‌های ترکیه‌ای و از طریق مکانیزمی مبتنی بر فروش نفت، هموار می‌کند و نقطه عطفی در روابط دوجانبه تلقی می‌شود.
اندیشکده زاویه – اختصاصی: هاکان فیدان، وزیر امور خارجه ترکیه و فواد حسین، معاون نخست وزیر و وزیر امور خارجه عراق، روز یکشنبه 2 نوامبر/11 آبان «سند سازوکار تأمین مالی پروژه‌های تحت چارچوب توافقنامه همکاری در زمینه آب» بین دولت‌های ترکیه و عراق را امضا کردند.
این امضا لحظاتی پس از آن صورت گرفت که حسین این توافق را «تاریخی» توصیف کرد و بر پیوندهای عمیق جغرافیایی و تاریخی بین دو کشور تأکید کرد.
حسین پس از گفتگو با فیدان در بغداد، در اظهاراتی گفت: «ما پیش از این جلسات گسترده‌ای در آنکارا در مورد آب برگزار کردیم و در آنجا به توافقاتی رسیدیم. این توافقات به یک یادداشت تفاهم تبدیل شده‌اند.»این اولین توافق در تاریخ روابط عراق و ترکیه است.
حسین تأکید کرد که عراق و ترکیه روابط دیرینه و منافع مشترکی در تجارت، اقتصاد و انرژی دارند.
حسین که پس از گفتگو با هاکان فیدان، وزیر امور خارجه ترکیه، در یک کنفرانس مطبوعاتی در بغداد صحبت می‌کرد، گفت که این توافق نقطه عطفی مهم در روابط دوجانبه است.
پس از این نشست، «سند سازوکار تأمین مالی پروژه‌های تحت چارچوب توافقنامه همکاری در زمینه آب بین دولت جمهوری ترکیه و دولت جمهوری عراق» توسط وزیر فیدان و معاون نخست وزیر و وزیر امور خارجه عراق، حسین، امضا شد.
حسین پیش از این گفته بود: «ما پیش از این جلسات گسترده‌ای در آنکارا در مورد آب برگزار کردیم و در آنجا به توافقاتی رسیدیم. این توافقات به یک یادداشت تفاهم تبدیل شده‌اند. یک توافق تاریخی که شامل مدیریت آب نیز می‌شود، ظرف چند ساعت امضا خواهد شد. این توافقنامه برای اولین بار در تاریخ روابط عراق و ترکیه اتفاق می‌افتد.»
عراق به شدت به رودخانه‌های فرات و دجله که هر دو از ترکیه سرچشمه می‌گیرند، متکی است. مقامات عراقی می‌گویند پروژه‌های بزرگ سدسازی ترکیه، از جمله پروژه آناتولی جنوب شرقی (GAP)، جریان آب را کاهش داده و به خشکسالی، بیابان‌زایی و تخریب محیط زیست دامن زده است.
آنها همچنین تأکید می‌کنند که بحران آب عراق ناشی از تغییرات اقلیمی، کاهش بارندگی، مدیریت ضعیف منابع و پروژه‌های آب بالادستی در ترکیه و ایران است.
فقدان یک توافق جامع در مورد تقسیم آب، عراق را در برابر اقدامات یکجانبه‌ای که بر امنیت آبی آن تأثیر می‌گذارد، آسیب‌پذیر کرده است.
به گفته مقامات ترکیه، سازوکار امضا شده در روز یکشنبه، مقرراتی را برای اجرای مؤثر «توافقنامه چارچوب همکاری در حوزه آب» که در جریان سفر رئیس جمهور رجب طیب اردوغان به بغداد در ۲۲ آوریل ۲۰۲۴ منعقد شد، تعیین می‌کند.
این سازوکار، تأمین مالی پروژه‌ها را از طریق سیستمی مبتنی بر فروش نفت عراق فراهم می‌کند و شرکت‌های ترکیه‌ای، نوسازی و کارهای زیربنایی را برای تضمین استفاده کارآمد، مؤثر و پایدار از منابع آبی عراق انجام می‌دهند.
بر اساس این توافق، ترکیه قصد دارد سهم خود را در بهبود زیرساخت‌های آبی عراق و استفاده کارآمدتر از منابع مشترک افزایش دهد.
توافقنامه چارچوب و سند سازوکار تأمین مالی، مرحله جدیدی را در همکاری‌های اقتصادی و تجاری رقم می‌زنند و انتظار می‌رود شرکت‌های پیمانکاری ترکیه دسترسی بهتری به بازار عراق و فرصت‌های بیشتری در پروژه‌های استراتژیک به دست آورند.
با توجه به کاهش منابع آب در سراسر منطقه به دلیل تغییرات اقلیمی، این توافق بر اهمیت رویکردهای بلندمدت و مشارکتی برای مقابله با کمبود آب تأکید می‌کند.
