آیا محور سیاسی در جمهوری ترک قبرس شمالی پس از انتخابات ریاست جمهوری تغییر میکند؟
انتخابات ریاست جمهوری که در جمهوری ترک قبرس شمالی (TRNC) در 19 اکتبر 2025 برگزار شد، تعادل سیاسی داخلی این کشور و رویکردهای آن به آینده مسئله قبرس را دوباره در کانون توجه قرار داده است.
اندیشکده زاویه: طبق نتایج غیررسمی اعلام شده توسط هیئت عالی انتخابات، طوفان ارهورمان، رهبر حزب جمهوریخواه قبرس شمالی(CTP)، با ۶۲.۷ درصد آرا به عنوان رئیس جمهور جدید انتخاب شد، در حالی که ارسین تاتار، نامزد مستقل و رئیس جمهور سابق، ۳۵.۸ درصد آرا را به خود اختصاص داد. میزان مشارکت تقریباً ۶۳ درصد بود و بیش از ۲۱۸۰۰۰ رأیدهنده رأی خود را به صندوق انداختند.
در مجموع هشت نامزد در روند انتخابات شرکت کردند، اما رقابت اساساً در دو خط اصلی (طرفداران راه حل فدرال و طرفداران راه حل دو کشور) شکل گرفت.
پیروزی طوفان ارهورمان به عنوان ابراز حمایت از دیدگاه «فدراسیون دو جامعه، دو منطقه» که حزب کمونیست فیلیپین مدتهاست آن را پذیرفته است، تفسیر شده است.
در مقابل، ارسین تاتار سیاست راه حل «دو کشور مستقل» را که در سال ۲۰۲۰ آغاز کرده بود، ادامه داد و تأکید کرد که تضمین ترکیه و حضور نیروهای مسلح ترکیه در جزیره، تضمین امنیت و حاکمیت مردم قبرس ترکنشین است.
در طول مبارزات انتخاباتی، تاتار استدلال میکرد که به لطف سیاست دو کشوری که با حمایت ترکیه دنبال میشود، حضور بینالمللی جمهوری ترک قبرس شمالی افزایش یافته است، در حالی که ارهورمن ادعا میکرد که این رویکرد، ترکهای قبرس را از میز مذاکره دور کرده است. در نتیجه، انتخابات صرفاً انتخاب رهبر نبود، بلکه رقابتی بین دو دیدگاه متفاوت در مورد مسئله قبرس بود.
پروفسور دکتر آتا آتون، نماینده پارلمان برای اولین دوره جمهوری ترک قبرس شمالی، ارزیابی خود از نتایج انتخابات را با من در میان گذاشت و اظهار داشت: «این واقعیت که رئیس جمهور ارسین تاتار که توسط ائتلاف حاکم حمایت میشد، آرای بسیار کمتری از حد انتظار کسب کرد، نشان میدهد که شکنندگی درون دولت در صندوقهای رأی منعکس شده است. دولت ائتلاف حاکم باید این وضعیت را با دقت تجزیه و تحلیل کند. در غیر این صورت، ممکن است در انتخابات پارلمانی برنامهریزی شده برای سال 2027 با خطر جدی روبرو شوند.»
«تبدیل حمایت ۶۳ درصدی حزب جمهوریخواه قبرس شمالی از ارهورمان به درخواست انتخابات زودهنگام، فشار بر دولت را افزایش خواهد داد.»
با این حال، بر اساس اظهارات ارهورمان، پیشبینی میشود که تداوم استراتژیک روابط ترکیه و جمهوری ترک قبرس شمالی حفظ شود و هیچ تغییری در همکاری در چارچوب سازمان کشورهای ترک یا حضور نیروهای مسلح ترکیه در جزیره ایجاد نشود.
پس از نتایج انتخابات، بیانیههای مهمی نیز از ترکیه صادر شد.
رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور، با تأکید بر بلوغ دموکراتیک مردم قبرس ترکنشین، به ارهورمان تبریک گفت؛ جودت ییلماز، معاون رئیس جمهور و نعمان کورتولموش، رئیس پارلمان ترکیه، تأکید کردند که ترکیه «تحت هر شرایطی در کنار جمهوری ترک قبرس شمالی و قبرس ترکنشین خواهد ایستاد».
در مقابل، دولت باغچلی، رئیس حزب حرکت ملی، میزان مشارکت در انتخابات را پایین دانست و بیانیهای قابل توجه صادر کرد و گفت: «پارلمان جمهوری ترک قبرس شمالی باید تصمیم پیوستن به ترکیه را در دستور کار قرار دهد.»
جدول مورد بحث نشان میدهد که این انتخابات نه تنها از نظر سیاست داخلی، بلکه از نظر روابط ترکیه و جمهوری ترک قبرس شمالی و آینده مسئله قبرس نیز اهمیت استراتژیک دارد.
اگرچه نامی که از صندوق رأی بیرون آمد، به رویکرد فدرال نزدیک است، اما از منظر حقوق بینالملل، امنیت و تعادل منطقهای، دیدگاه راهحل دو دولتی همچنان الگویی است که به بهترین وجه با نیازهای حاکمیت و امنیت مردم قبرس ترکنشین مطابقت دارد.
بحث در مورد راه حل دو کشور، فدراسیون
راه حل دو کشوری در قبرس صرفاً یک ترجیح سیاسی نیست؛ بلکه به معنای مشروعیت قانونی حاکمیت بالفعل ایجاد شده پس از عملیات صلح ۱۹۷۴ است.
دو دولت جداگانهای که با نیروهای مسلح ترکیه برای برقراری صلح در جزیره پدیدار شدند، طی نیم قرن گذشته نهادها، دموکراسیها و نظمهای اجتماعی خود را بنا نهادهاند.
امروز، خواسته مردم قبرس ترکنشین این است که این واقعیت سیاسی موجود توسط جامعه بینالمللی به رسمیت شناخته شود و با ضمانتهای امنیتی دائمی تثبیت گردد.
چشمانداز راهحل دو دولتی در مواجهه با شکست تلاشهای فدراسیون و موضع یکجانبهی طرف یونانی-قبرسی در فرآیندهای مذاکره، به عنوان یک ضرورت ظهور کرده است.
همانطور که به وضوح در طرح عنان در سال ۲۰۰۴ و مذاکرات کرانس-مونتانا در سال ۲۰۱۷ دیده شد، طرف یونانی قبرس اصرار خود بر «حاکمیت واحد» و «هویت بینالمللی واحد» را کنار نگذاشته و با رد برابری سیاسی، به تلاشهای خود برای تقلیل سمت ترک قبرس به وضعیت اقلیت ادامه میدهد.
این وضعیت نشان میدهد که مدل فدراسیون دیگر عملی نیست و راهحلی مبتنی بر دو کشور مستقل، جایگزینی منصفانه، پایدار و مطمئن است.
احیای فدراسیون صرفاً به معنای تکرار فرمولهای شکستخورده گذشته نیست؛ بلکه میتواند به کاهش آگاهی از حاکمیت و وجهه بینالمللی جمهوری ترک قبرس شمالی نیز منجر شود. در یک ساختار فدرال، بخش ترکنشین قبرس به جزئی از یک ساختار متحد تحت عنوان «جمهوری قبرس» تبدیل خواهد شد و عملاً وضعیت مستقل خود را از دست خواهد داد.
علاوه بر این، یک فدراسیون خطر بحرانهای مداوم وتو، بنبستهای تصمیمگیری و بیثباتی اداری در سازوکارهای حاکم را به همراه خواهد داشت.
راه حل دو دولتی همچنین از نظر تعادل ژئوپلیتیکی در مدیترانه شرقی از اهمیت استراتژیک برخوردار است.
تضمین و حضور نظامی ترکیه، امنیت مردم ترک قبرس را تضمین میکند و در عین حال از منافع ترکیه و جمهوری ترک قبرس شمالی در معادلات انرژی و دریایی منطقه نیز محافظت میکند.
وجود جمهوری ترک قبرس شمالی یک ستون استراتژیک حیاتی برای دکترین میهن آبی ترکیه است.
راه حل نه در یک فدراسیون، بلکه در مدلی مبتنی بر احترام متقابل و همکاری بین دو کشور مستقل که در کنار هم وجود دارند، نهفته است. این رویکرد نه تنها امنیت طرف ترک را تضمین میکند، بلکه صلح بلندمدت و پایدار را در جزیره نیز تضمین میکند.
منبع: ترکیه تودی
