ابعاد مشارکت راهبردی آذربایجان و ویتنام

همکاری راهبردی میان آذربایجان و ویتنام صادرات ویتنام به اروپا از طریق آذربایجان را تسهیل کرده و کالاهای آذربایجانی را قادر می‌سازد تا از طریق ویتنام به بازارهای جنوب شرقی آسیا دسترسی پیدا کنند. 

اندیشکده زاویه – گزارش اختصاصی: روابط دیپلماتیک ۳۳ساله آذربایجان و ویتنام در جریان سفر دبیرکل حزب کمونیست ویتنام، تو لام، به باکو از ۷ تا ۸ مه سال جاری به همکاری راهبردی ارتقا یافت. همچنین، پس از امضای بیانیه مشترک برای اتحاد راهبردی، الهام علی‌اف و تو لام، توافق‌نامه‌های همکاری متعددی را در بخش‌های مختلف، از جمله انرژی، دفاع و فرهنگ، امضا کردند. نخستین سفر یک رهبر حزب کمونیست ویتنام به آذربایجان، گویای تعهد هانوی به تعامل گسترده‌تر با قفقاز است. 

پس از اعلام مشارکت راهبردی، مقامات ارشد هر دو کشور گام‌های مشخصی را برای اجرای آن مشخص کردند. در ۸ مه، جیحون بایراموف، وزیر امور خارجه آذربایجان، با بویی‌تان سون، معاون نخست وزیر و وزیر امور خارجه ویتنام، در باکو دیدار کرد تا در مورد مراحل بعدی گفتگو کنند. هر دو طرف بر اهمیت احیای کمیسیون غیرفعال بین دولتی ویتنام-آذربایجان و رایزنی‌های سیاسی منظم تأکید کردند. نمایندگان ویتنام و آذربایجان همچنین در طول این سفر چندین توافقنامه کلیدی در بخش‌های مختلف امضا کردند که نشان‌دهنده تعهد قوی به گسترش همکاری‌های دوجانبه است. 

وزارت انرژی آذربایجان و وزارت صنعت و تجارت ویتنام تفاهم‌نامه‌ای در سطح دولت در مورد همکاری در حوزه انرژی امضا کردند. شرکت دولتی نفت جمهوری آذربایجان (سوکار) و شرکت دولتی نفت ویتنام، پتروویتنام، توافق‌نامه جداگانه‌ای برای اکتشاف و ارائه خدمات مشترک امضا کردند. تفاهم‌نامه دیگری نیز عرضه بلندمدت نفت خام آذربایجان به پالایشگاه دونگ کوات ویتنام را متعهد شد. در حالی که صادرات آذربایجان به ویتنام عمدتاً مبتنی بر نفت خام است، هر دو دولت بر تعهد خود به تنوع‌بخشی به سبد تجاری تأکید کرده‌اند. 

علی‌اف انرژی تجدیدپذیر را به عنوان یک حوزه امیدوارکننده برای همکاری معرفی کرد و آمادگی خود را برای سرمایه‌گذاری در انرژی پاک ویتنام ابراز داشت. انتظار می‌رود پروژه‌های در حال انجام آذربایجان طی پنج سال آینده تقریباً ۶۵۰۰ مگاوات انرژی پاک تولید و از شرکت‌های ویتنامی دعوت شد تا در سرمایه‌گذاری‌های انرژی بادی و خورشیدی شرکت کنند. با توجه به مبادلات اقتصادی محدود فعلی، توافق‌نامه‌های انرژی امضا شده اخیر، نشان‌دهنده قصد دو کشور برای تقویت همکاری اقتصادی بین دو کشور است. 

همچنین، هر دو دولت متعهد شدند که کمیسیون بین دولتی تجارت و علوم خود را به عنوان سازوکاری برای ارتقای سرمایه‌گذاری متقابل و همکاری اقتصادی دوباره فعال کنند. به همین منظور، شرکت پالایش و پتروشیمی بین سون ویتنام تفاهم‌نامه‌ای را با وزارت اقتصاد آذربایجان برای تأمین منابع نفتی بلندمدت امضا کرد. 

وزارت علوم و فناوری ویتنام همچنین با وزارت توسعه دیجیتال و حمل و نقل آذربایجان برای همکاری در زمینه فناوری اطلاعات و زیرساخت‌های دیجیتال به توافق رسید. علاوه بر این، آژانس توسعه کسب و کارهای کوچک و متوسط آذربایجان و انجمن ملی کارآفرینان ویتنام رسماً توافق کردند که از طریق یک تفاهم‌نامه، شورای کسب و کار آذربایجان – ویتنام را تأسیس کنند. این اقدام در راستای تقویت روابط اقتصادی و مشارکت تجاری بین کارآفرینان هر دو کشور انجام می‌شود. 

همکاری در زمینه حمل و نقل و لجستیک نیز به عنوان یک حوزه کلیدی مورد توجه قرار گرفت که ناشی از اهمیت موقعیت هر دو کشور در مسیرهای تجارت بین‌المللی است. به باور مقامات دو کشور کریدورهای ترانزیتی آذربایجان می‌توانند به عنوان پیوندهای حیاتی برای اتصال ویتنام به بازارهای اروپایی عمل کنند. علی‌اف با اذعان به موقعیت جغرافیایی راهبردی آذربایجان، علاقه خود را به ایجاد یک همکاری مشترک با ویتنام در بخش‌های لجستیک، بنادر دریایی، راه‌آهن و هوانوردی ابراز کرد. در دیدار اخیر بین بویی‌تان سون و بایراموف در باکو، وزیر آذربایجانی بر اهمیت مسیر حمل و نقل بین‌المللی ترانس خزر (TITR) یا همان کریدور میانی، به عنوان یک کانال حیاتی برای اتصال خاورمیانه، اروپا، روسیه و انجمن ملل جنوب شرقی آسیا (آسه آن) تأکید کرد. طرح‌های پیشنهادی شامل پروازهای مستقیم بین باکو و شهرهای بزرگ ویتنام برای تسهیل تجارت و گردشگری است. 

در مجموع، این همکاری راهبردی، صادرات ویتنام به اروپا از طریق آذربایجان را تسهیل کرده و کالاهای آذربایجانی را قادر می‌سازد تا از طریق ویتنام به بازارهای جنوب شرقی آسیا دسترسی پیدا کنند. 

در حوزه دفاعی نیز وزیر دفاع ویتنام، فان وان گیانگ، در تاریخ ۷ مه در باکو، دیداری با همتای آذربایجانی خود، ذاکر حسنوف، داشت. هر دو طرف تمایل خود را برای سرمایه‌گذاری‌های مشترک در فناوری دفاعی، افزایش اشتراک‌گذاری اطلاعات و رزمایش‌های آموزشی مشترک ابراز کردند. همچنین، وزارتخانه‌های دادگستری آذربایجان و ویتنام یک برنامه همکاری برای سال‌های ۲۰۲۵-۲۰۲۷ امضا کردند. 

در این میان، گردشگری و مشارکت مردمی از اولویت‌های روابط آذربایجان و ویتنام است. مقامات هر دو کشور از ابتکاراتی برای ترویج سفر، از جمله برقراری پروازهای مستقیم و تسهیل مراحل ویزا، برای افزایش جریان بازدیدکنندگان و تقویت درک عمیق‌تر فرهنگی حمایت کرده‌اند. در حوزه فرهنگی، وزارتخانه‌های مربوطه تفاهم‌نامه‌ای را برای سازماندهی جشنواره‌های مشترک فرهنگی، رویدادهای ورزشی و برنامه‌های تبادل جوانان با هدف تقویت روابط مردم با مردم امضا کردند. 

همکاری آذربایجان و ویتنام در ابعاد جهانی و منطقه‌ای گسترش یافته است. هر دو کشور حمایت متقابل خود را در مجامع چندجانبه تأیید کرده‌اند. مواضع مشترک آن‌ها به همکاری در سازمان ملل، جنبش‌عدم تعهد و کنفرانس تعامل و اقدامات اعتمادسازی در آسیا در این راستاست. 

از نظر منطقه‌ای، مشارکت آذربایجان و ویتنام به عنوان پلی بین اوراسیا و آسیای جنوب شرقی تلقی می‌شود. پتانسیل آذربایجان برای ایفای نقش دروازه‌ای بین اروپا و خاورمیانه برای صادرات آسه‌آن مهم است. در مقابل ویتنام به عنوان مجرایی برای دسترسی قفقاز به بازارهای آسیایی عمل می‌کند. آذربایجان از نقش خود در ابتکار «یک کمربند، یک جاده» چین و کریدور میانی برای ادغام عمیق در شبکه‌های تجاری آسیا-اروپا بهره می‌برد. در همین حال، ویتنام تلاش می‌کند تا مسیرهای تجاری خود را با مسیرهای آسه‌آن همسو کند. 

در مجموع، مشارکت راهبردی آذربایجان و ویتنام با همسو کردن اولویت‌های توسعه، افزایش اتصالات کریدوری و تقویت دستور کارهای مشترک امنیتی و اقتصادی در صحنه جهانی، روابط دوجانبه را تقویت کرده و مناطق مربوطه را به هم نزدیک‌تر می‌کند.