اهمیت و ضرورت ارتقا روابط دوجانبه با ارمنستان

منطقه قفقاز جنوبی از نظر ژئوپلیتیکی بسیار مهم است و روابط ایران با ارمنستان می‌تواند به حفظ ثبات و تعادل در این منطقه کمک کند. ایران و ارمنستان کشورهای همسایه هستند و این همسایگی زمینه را برای همکاری‌های مختلف فراهم می‌کند.

نویسنده: برسام محمدی کارشناس حوزه قفقاز جنوبی

اندیشکده زاویه: ارمنستان از جمله کشورهای مهم قفقاز جنوبی است که با وجود بحران در این منطقه از روابط رو به رشدی در عرصه‌های مختلف سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و … با جمهوری اسلامی ایران برخوردار است که می‌تواند به عنوان «الگویی» برای سایر کشورهای قفقاز برای بسط و توسعه مناسبات دوجانبه با ایران مطرح باشد.

«اشتراکات معنوی و تاریخی» و قرار گرفتن در حوزه تمدنی باعث شده است که پس از فروپاشی شوروی و با برنامه‌ریزی‌های انجام شده، دورنمای همکاری بی‌سابقه‌ای در زمینه‌های مختلف در روابط دو کشور ایجاد شود که تا امروز ادامه داشته و حتی تحریم‌های خارجی هم نتوانسته است خللی در آن ایجاد کند.

به عنوان مثال میزان صادارت ایران به ارمنستان که 3 میلون نفر جمعیت دارد حدود 850 میلیون دلار در سال برآورد می‌شود که رقم قابل توجهی محسوب می‌شود و در واقع نشان‌دهنده اهمیت روابط دو کشور می‌باشد که از تنوع بالا و ظرفیت‌های فراوانی برخوردار است.

روابط تجاری دو کشور در سال‌های اخیر نیز از روند صعودی برخوردار بوده به طوری که در چند سال گذشته بیش از 100 درصد رشد داشته و با توجه به هدفگذاری‌های صورت گرفته، قرار است حجم تجارت خارجی دو کشور به 3 میلیارد دلار ارتقا یابد.

قرار گرفتن در حوزه تمدنی ایران، موقعیت ویژه ئوپلیتیکی و ژئواستراتژیکی، مسیرهای ارتباطی و ترانزیتی آسان، موقعیت منحصربفرد از این نظر که تنها کشور عضو اتحادیه اوراسیا که با ایران مرز مشترک دارد و می‌تواند دسترسی ایران به بازار 200 میلیونی اوراسیا را تسهیل کند، روابط اقتصادی و تجاری پایدار با ایران در شرایط تحریم و اقتصاد آزاد این کشور از جمله متغیرهای مهمی است که سبب «اهمیت راهبردی» ارمنستان در سیاست خارجی ایران شده است.

توسعه روابط با ارمنستان در چهارچوب «سیاست همسایگی» و «آسیاگرایی» و در جهت توازن‌بخشی به روابط خارجی در حوزه قفقاز است. این موضوع، هیچ منافاتی با سیاست خارجی ایران در قبال مناقشه قره‌باغ و گسترش روابط دوجانبه با جمهوری آذربایجان و سایر کشورهای این منطقه حساس و راهبردی ندارد.

سیاست ایران در قبال آذربایجان که تاریخ و تمدن مشترکی با این کشور دارد، همان سیاستی که در رابطه با ارمنستان دنبال می‌شود و تهران از هرگونه توسعه «مناسبات راهبردی» در حوزه‌های اقتصادی، سیاسی، نظامی و امنیتی با باکو استقبال می‌کند.

ایران کشور بزرگ و قدرتمندی در منطقه است که به علت وجود ظرفیت‌های اقتصادی، تجاری، دفاعی و … قابل توجه، حسن نیت و رفتارهای صادقانه نسبت به همسایگان، تلاش برای حل و فصل مشکلات و مناقشات منطقه‌ای و رویکردها، اقدامات و تجارب مثبت و سازنده در زمینه مقابله با ناامنی و بی‌ثباتی و تأمین صلح و امنیت در منطقه، می‌تواند یکی از مقاصد مهم کشورهای همسایه برای تقویت همکاری‌های دو و چندجانبه براساس «منافع متقابل» باشد.  

قفقاز جنوبی و مرزهای آن از اهمیت «استرتژیکی» و «ژئوپلیتیکی» بالایی در سیاست خارجی ایران برخوردار است. جمهوری اسلامی ایران با رصد دقیق تحولات این حوزه، بر حل‌وفصل مناقشات موجود بین ایروان و باکو با استفاده از سازوکارهای درون منطقه‌ای و با احترام به حاکمیت، تمامیت ارضی و منافع و امنیت ملی کشورها تأکید دارد.

در خصوص مناقشه منطقه نیز سیاست ایران کاملاً مشخص بوده و بارها در عالی‌ترین سطح به طرف‌های درگیر اعلام شده است. این درحالی است که جمهوری اسلامی در مقابل هرگونه تغییرات مرزی نیز حساس بوده و چنین مساله‌ای به خاطر پیامدهایی که برای کل منطقه و امنیت و منافع ملی ایران در پی دارد، هرگز نخواهد پذیرفت و در صورتی وقوع چنین مسأله‌ای واکنش عملی نشان خواهد داد.